Van der Heem N.V. 

en aanverwante bedrijven - Den Haag, Utrecht en Sneek

 

Home

Historie

ERRES producten

Professionele apparatuur

Solex

ENAF, Indoheem, etc.

Diverse info

Foto's

Logo's

Links

Oproepen en berichten

Sitemap

Verantwoording

Uit de VDH-keuken:

Plaatbewerking

door C. Visser

Onderstaand artikel is gepubliceerd in het VDH-tje Nr. 568 van 4 oktober 1958. Het is een van de artikelen  in de serie "Uit de VDH-keuken", deze artikelen verschenen met enige regelmaat in het personeelsblaadje. Zij werden geschreven door de desbetreffende afdelings-chefs, in dit geval de heer C. Visser.
Wat is nu de afdeling Plaatbewerking of Stamperij, zoals deze afdeling vroeger werd genoemd. Och, de jongste bediende weet het u al te zeggen; dat is die lawaai-afdeling daar beneden, waar ze stofzuigerketels en radiochassis maken. Ja, dat is het.

Deze afdeling nu is ingedeeld in paden of beuken, zo noemen wij zo'n rij machines die daar staan. Direct als u binnenkomt krijgt u dan de middelzware persen van 30 tot 60 ton en vier automatische persen van 15 tot 50 ton. Aan de raamzijde staan wat boor- en tapmachines, twee draaibanken en een ruimte voor opslag van materialen. Het middenpad is voor het kleine werk, persen van 5 tot 40 ton, terwijl aan de buitenkant de zware knullen staan, persen tot 150 ton en enige puntlasmachines. Achter in de afdeling staan twee grote hydraulische trekpersen van respectievelijk 150 en 250 ton.

U heeft dus al begrepen dat de hoofdmoot van de plaatbewerking bestaat uit persen, te splitsen in excenterpersen en hydraulische persen. De excenterpersen kunt u weer onderscheiden in rechtstreeks aangedreven persen met een tussentandwieloverbrenging, die op hun beurt nog onderverdeeld zijn in persen met een vliegwiel zijwaarts of achterwaarts. De pers met het vliegwiel opzij is in de regel in schuin achterwaartse stand te stellen. Hierbij maakt men voor het wegvallen der produkten gebruik van de zwaartekracht.

De rechtstreeks aangedreven persen zijn de snellopende persen (ca. 125 slagen per minuut) die worden gebruikt voor het uitsnijden of afhakken, het zogenaamde volgstampen, van kleine tot middelgrote produkten uit stroken staalplaat, messing e.d. De persen met tussentandwieloverbrenging zijn de langzaam lopende persen tot 60 slagen per minuut. Deze worden gebruikt voor het moeilijke buigwerk of eenvoudige trekwerk. De grote hydraulische persen worden gebruikt voor diep trekwerk.

Wat is nu stampen en trekken?

Wel, al het 'gebeugelte' dat u ziet aan een radio, TV-toestel en stofzuiger is gestampt en eventueel gebogen. De meest eenvoudige vorm van stampen kunt u zien bij een kachelsmid, als hij een pijp voor uw kachel maakt. Hij neemt dan een ijzeren staaf, zet die in een bankschroef, legt op de staaf een stukje lood, schuift hierover de rondgewalste plaat en daar waar hij een gaatje wil hebben voor een klinknagel zet hij een pen of doorslag, geeft hierop een flinke klap met een hamer en de pen gaat door de pijp, het stukje materiaal meenemend en dringt in het lood.

Daar wij bij Van der Heem niet één maar duizenden gaatjes moeten stampen, wordt het stukje lood vervangen door gehard staal (matrijs), de doorslag door een geharde en geslepen nippel (dit vormt tezamen een stempel in z'n meest eenvoudige vorm), de hamer wordt vervangen door de stootram van de pers en de ijzeren staaf door de tafel op opspanvlak van de pers.

En nu het trekken.

Al de kappen voor de diverse stofzuigers en de ketel van de HA 2704 (Philips), bij de meesten uwer bekend als de bierton, zijn getrokken produkten. Weer even een simpel voorbeeld. Als u een stukje papier neemt en u plaatst dit op de top van uw vinger, stroopt dan dit met uw andere hand er overheen, dan heeft u enig idee wat trekken is. ZoŽn papiertje vindt u ook over de kurk van een medicijnflesje met van die mooie plooitjes erin. Kijk, die plooien kunnen wij nu net niet hebben. Want wij doen namelijk hetzelfde met staalplaat van b.v. 0,8 mm dik. Die vinger of kurk wordt dan vervangen door een stalen doorn en om nu te zorgen dat wij geen plooien krijgen, leggen wij zoŽn stalen plaat, die een kap of ketel moet worden, tussen twee dikke stalen of gietijzeren ringen. Deze ringen worden met grote kracht tegen elkaar gedrukt en zo wordt dit geheel over de stalen doorn, die de vorm van kap of ketel heeft, getrokken.

Binnen welke nauwkeurigheid dit gereedschap wordt aangemaakt en wat hier allemaal voor komt kijken, wordt misschien wel behandeld in een volgend gerecht uit de VDH/keuken, met als kok de heer Messnig.

Als zoŽn kap of ketel vrij diep moet worden, gaat dit in twee of drie keer; men spreekt dan van twee of drie trekken. Bij iedere volgende trek wordt de diameter kleiner en de hoogte groter. Bij de laatste trek wordt dan de uiteindelijke vorm erin getrokken.

Zo bezien lijkt dit allemaal een nogal eenvoudige zaak. Maar toch vraagt het instellen van een gereedschap of stempel onder een pers de nodige accuratesse; want niet alleen dat bij breuk of beschadiging van zulk een gereedschap de kosten vrij hoog zijn, maar veel ernstiger is de stagnatie die in de montageafdelingen dreigt.

Toch moet er heel wat gebeuren wil het zover komen, want allerwege wordt er dan gestunt om de zaak weer vlot te krijgen en je staat dan verbaasd van de mogelijkheden.

Vooral het aanlopen van nieuwe gereedschappen eist een bijzondere zorg. De afdeling controle komt dan in het geweer; het wil namelijk nog weleens gebeuren dat niet het produkt uit het gereedschap komt, dat de constructeur zich had gedacht. Na contacten met de Gereedschapmakerij, Ontwerpafdeling en Montage wordt nagegaan of het produkt al dan niet bruikbaar is en wordt zo nodig de tekening gewijzigd.

Dit is een tijdrovende bezigheid, daar de meeste produkten twee of meer bewerkingen moeten ondergaan. Dat betekent dat de lopende produktie wordt onderbroken om alle bewerkingen achter elkaar te kunnen proberen. Pas als alles "rond" is, wordt de eerste bewerking vrijgegeven en mag met de produktie worden begonnen.

Stampen en trekken, ofwel spaanloze vormgeving, is een snelle dus aantrekkelijke en goedkope manier van fabriceren. In dit snelle fabriceren schuilt ook een groot gevaar: als wij niet allemaal goed op onze tellen passen, maken wij ook heel snel uitval, dat op de schroothoop wordt gegooid.

Voor degene, die nog niet wist wat in de Plaatbewerking wordt gedaan,hopen wij dat dit stukje verhelderend heeft gewerkt.

 

VDH