Zowel het "menu" in de huishouding als het programma ener fabriek dient met zorg te worden gekozen. Huisvrouw en ondernemer streven vóór alles naar produkten die "er in" zullen gaan. Maar evenzeer geldt dat de mogelijkheden beperkt zijn door de technische outillage. Als moeder geen oven heeft, kan zij die zelfgemaakte pasteitjes wel uit het hoofd zetten, tenzij mama zich beperkt tot het maken van de vulling en de korst kant en klaar van een goede banketbakker laat komen!

Als een bepaalde fabriek niet over een gieterij beschikt, vallen verscheidene fabricagemogelijkheden weg, tenzij men die gegoten onderdelen van een gespecialiseerd bedrijf betrekt, dat dan geen banketbakker meer heet, maar toeleveringsbedrijf.

Huisvrouw noch fabrikant besteden echter alles uit, maar gaan beiden nauwgezet na wat in eigen "keuken" zal worden gehouden. Beiden ook zien zich daarbij voor de noodzaak geplaatst zich allereerst te beraden over de vereiste grondstoffen en verdere benodigdheden.

De verschillen zijn in wezen niet zo groot. De huisvrouw maakt een boodschappenlijstje; in een fabriek als de onze beslaat dat lijstje schier onafzienbare rijen kaartenkasten, afdeling Materiaalvoorziening geheten, die de dagelijkse aandacht opeisen van talloze werkers.

Moeder de vrouw zowel als de afdeling Inkoop houdt enige punten nauwkeurig voor ogen: het gekochte moet van de juiste kwaliteit zijn en op het juiste moment in huis. "Van de juiste kwaliteit" wil in het geval van de fabriek zeggen: beantwoorden aan zeer nauwkeurig omschreven, eventueel in tekeningen vastgelegde specificaties. Ziet u de afdeling Inkoop, Inkomende Goederencontrole, Materiaalbeproeving al naar voren treden? Is het u duidelijk dat onze magazijnen (voor grondstoffen en kooponderdelen) de VDH-keukenkast plus kelder uitmaken en dat – héél populair uitgedrukt – de afdeling Remplace met plank voor de kliekjes gelijkstaat? Behoeft het nog betoog dat de in de 'VDH-keuken' gebruikte ingrediënten duizenden malen talrijker zal zijn dan die welke de huisvrouw nodig heeft? Het zou dan ook een ingewikkelde, tijdrovende en verwarde boel worden indien al die benodigdheden met woorden zouden moeten worden aangeduid.

Wat zou u denken van een boodschap van de afdeling Radiomontage: "we hebben duizend van die schroefjes met verzonken kop nodig om de uitgangstrafo van apparaat KY 567 op het chassis vast te zetten". Leuke boel zou dat worden!

Eén man zou er dan ook onmogelijk uit kunnen komen, vandaar: afdeling Centrale Produktieplanning, Produktiebureau en produktiemannen. Over de taak van elk hunner zal heel wat te vertellen blijken.

We keren terug naar de appelbeignets en stellen vast dat de huisvrouw voor de vervaardiging daarvan behalve de door het kookboek (in de fabriek "stuklijsten" en "analysebladen" genoemd!) voorgeschreven ingrediënten nog andere dingen nodig heeft als een appelboor, een handig schillertje, een deegrol en al die zaken die tot een moderne keukenuitrusting behoren.

En het is al weer duidelijk dat bij de radiofabricage heel veel meer en aanzienlijk ingewikkelder gereedschappen vereist zijn. Men denke daarbij niet alleen aan hamers, schroevendraaiers en dergelijke, maar meer nog aan het zogenaamde speciaal gereedschap, als stempels, matrijzen, boormallen enz. enz. Bij Van der Heem wordt dit voor het overgrote deel in eigen bedrijf vervaardigd en wel in de Gereedschapmakerij naar van het Gereedschapbureau afkomstige tekeningen.

Heus het was verantwoord een fabriek met 2.500 man personeel met een keuken te vergelijken, hoe vreemd het misschien op het eerste gezicht ook scheen. Voor alles immers moet in het bedrijf zo economisch mogelijk worden gewerkt en het uit het Grieks afkomstige woord economie betekent letterlijk: de wetten van het huis. Maar er zijn enige verschillen tussen de bedrijvige huisvrouw en de fabriek van o.a. radio-apparaten, verschillen die er alle toe leiden dat produktiebeheer een veel ingewikkelder zaak is dan huishoudkunde.

Zo speelt bij het produktiebeheer het vraagstuk der personeelsvoorziening een nog belangrijker rol dan heden ten dage ook in de huishouding reeds het geval is. Zo ook zal de huisvrouw er meestal mee kunnen volstaan reeds vanouds bekende gerechten ter tafel te brengen, terwijl; een gezond bedrijf steeds uit is op nieuwe vondsten in haar eigen laboratoria en proefwerkplaatsen.

Een fabriek kan zich niet veroorloven dat haar produkten nu eens zus , dan weer zo uitvallen, maar dient te streven naar een constante kwaliteit, waarmee het vraagstuk van de kwaliteitscontrole is geboren.

De huisvrouw heeft zich de kookkunst geleidelijk aan eigen gemaakt en past deze herhaaldelijk toe op steeds weer dezelfde gerechten. In een fabriek die produkten in aflopende series vervaardigt, moet steeds opnieuw worden vastgesteld en vastgelegd welke werkwijze met een minimum aan handelingen het beste resultaat oplevert, een vraag waarop het Technisch Bureau een antwoord geeft.

Als u dan bovendien nog bedenkt dat in een fabriek soms ten gevolge van gewijzigde verlangens van de gasten (lees: de afnemers) plotsklaps het besluit moet worden genomen het deeg in plaats van voor appelbeignets maar voor appelflappen te gebruiken, dan begint u er achter te komen wat er bij het produktiebeheer al zo komt kijken.

Ja, inderdaad: begint, want wij waren in de opsomming van daarbij betrokken afdelingen verre van volledig. Dat behoefde trouwens ook niet, want zoals u weet zal u na dit tweede inleidende artikel de gelegenheid worden geboden wekelijks een kijkje in de VDH-"keuken" te komen nemen. Als deze beschouwing uw nieuwsgierigheid heeft geprikkeld, heeft zij aan haar doel beantwoord. Ter voorkoming van misverstanden nog slechts dit: onze bekwame bedrijfsleiders en afdelingschefs schrijven geen "keukenmeidenstijl!"