Van der Heem - Televisielaboratorium

Onderstaand artikel is gepubliceerd in het VDH-tje Nr. 529 van 7 december 1957. Het is een van de artikelen in de serie 'Uit de VDH-keuken', deze artikelen verschenen met enige regelmaat in het personeelsblaadje. Zij werden geschreven door de desbetreffende afdelings-chefs, in dit geval Ir. G. Franken.

Het is doodstil op de Maanweg. De klok aan de voorgevel van het hoofdgebouw van Van der Heem N.V. wijst een meer dan middernachtelijk uur aan. De nachtportier zit rustig in zijn loge. In het nachtelijk duister voor hem doemen plotseling de koplampen van een auto op. Tot verbazing van de portier stopt de auto voor de hoofdingang. Er klimmen enige heren uit, die hem verzoeken de deuren van de Expeditie te willen opendoen. Even denkt hij dat men hem in de maling wil nemen, maar blijkbaar hebben de mannen uit de auto zo'n betrouwbaar gezicht, dat hij ten slotte aan hun verzoek voldoet. Dan worden vlug enkele TV-apparaten en meetinstrumenten uit de wagen getild en in de expeditieloods gedragen. Na een korte groet klimmen de mannen weer in de auto en enkele ogenblikken later is deze alweer in het nachtelijk duister van de Maanweg verdwenen, nagestaard door de nog niet geheel van zijn verbazing bekomen nachtportier. De goede man treft echter geheel geen blaam, want hij kan onmogelijk weten dat bovenstaande tafereel het einde van de voorlaatste etappe in de ontwikkelingsgang van een nieuw ERRES televisietoestel is geweest.

De weg van "idee" tot "werkelijkheid"is bij een TV-ontvanger een lange en vaak moeilijke, waarbij voor een buitenstaander de route vaak langs vreemde oorden voert. Toch kunnen we deze lange en vaak grillige weg wel duidelijk in etappes indelen. Van elke etappe – er zijn er in totaal wel zeven – zal ik u een korte beschrijving geven.

De eerste etappe is het verzamelen van ideeën en gegevens, door wijlen heer Jan van der Heem zo karakteristiek geformuleerd als "de trek aan de sigaar". Naast de "know how" van het eigen laboratorium en een grondige literatuurstudie staan ons nog vele andere bronnen ter beschikking. Om u er enkele te noemen: het bezoeken van vakcongressen en tentoonstellingen, laboratoria van bevriende organisaties, leveranciers van onderdelen etc. etc.

De resultaten van de eerste etappe worden nu gekoppeld aan de wensen en verlangens van de commerciële afdelingen en hieruit worden in samenwerking met de T.C.A. de zogenaamde specificaties opgesteld.

Hierin worden de eisen vastgelegd, waaraan het toekomstige apparaat zowel in technisch als in akoestisch en esthetisch opzicht zal moeten voldoen; deze werkzaamheden worden dus in de tweede etappe verricht.

Zijn we eenmaal zover, dan splitst de weg zich in tweeën: de derde en vierde etappe. De afdeling vormgeving en het Constructiebureau ontwerpen samen de kast en het mechanische gedeelte van het apparaat (chassis, beeldbuisbevestiging enz.). Dit is de derde etappe. Het TV-laboratorium ontwikkelt elektrische schakelingen van gedeelten van het apparaat (kanaalkiezer, detectors, afbuigschakelingen, versterkers, enz.).

Zijn deze delen ieder voor zich ontwikkeld en voldoen ze aan de gestelde eisen, dan is hiermee het einde van de vierde etappe bereikt.

Dan volgt het samenvoegen van het in de derde en vierde etappe verkregene tot een compleet apparaat; dit is dan het zogenaamde prototype. Op papier lijkt deze vijfde etappe een pleziertochtje, maar in de praktijk heeft het meer weg van een moeilijke Solex-rally.

Zijn we echter ondanks alle klemmen en voetangels, resulterende in evenzovele wijzigingen, bij het einddoel aangekomen, dan kunnen we zeggen dat het nieuwe apparaat geboren is.

Vol goede moed beginnen we dan aan de zesde etappe. Anders dan bij een nieuwgeborene van vlees en bloed, die zoveel mogelijk wordt gekoesterd, wordt onze baby juist zo flink mogelijk aan de tand gevoeld. Eerst wordt nauwkeurig nagegaan of het apparaat elektrisch en mechanisch aan de gestelde eisen voldoet, dan worden door de modelbouwafdeling enkele exemplaren nagebouwd. Dit dient zowel om na te gaan of het model goed reproduceerbaar is (ook op het TV-laboratorium geldt de leuze, dat één zwaluw nog geen zomer maakt) als om de beschikking te hebben over meer dan één prototype. Hierop worden dan alle mogelijke en vaak ook onmogelijke proeven losgelaten (valproeven, warmte- en vochtproeven ed.). Verder worden de apparaten niet alleen in het laboratorium, maar ook in de praktijk grondig beproefd.

Zoals u wellicht bekend is, hebben TV-zenders in tegenstelling tot radiozenders vanwege de gebruikte zeer korte golven maar een beperkte werkingssfeer. Dit betekent dat, net zoals in het gezegde van Mohammed en de berg, de te beproeven ontvangers in de buurt van de zenders moeten worden gebracht. Dus kunt u mensen van het TV-laboratorium zowel in Groningen als in Maastricht, Utrecht, Brussel of Arlon aantreffen tijdens deze zogenaamde fieldtests. En u hebt dan nu misschien ook al wel begrepen dat het tafereel aan het begin van dit verhaal de thuiskomst van zo'n "expeditie" is geweest.

Met alle gegevens, verzameld uit de proefnemingen van de voorgaande etappe, gaan we nu het laatste gedeelte van de weg op: de zevende etappe, of wel het finaliseren van het ontwerp.

Dit brengt helaas meestal weer de nodige wijzigingen met zich mee. Ten slotte is het apparaat dan zo ver, dat het door de afdeling Werkvoorbereiding fabricagerijp gemaakt en uiteindelijk door de Montage is serie geproduceerd kan worden.

Dit was dus in het kort de weg van "idee tot werkelijkheid" voor een nieuw TV-apparaat. Om dit maandenlang durende proces met succes te kunnen verwezenlijken is de instelling nodig van "alleen het beste is goed genoeg". Dit doel te bereiken is juist zo moeilijk omdat alles binnen een voorgeschreven tijd klaar moet zijn en tegen een van te voren vastgestelde prijs moet kunnen worden gemaakt.

De "bewoners" van ons TV-laboratorium moeten van goede huize zijn om in deze tijd van sterke groei van de televisie aan alle gestelde eisen te kunnen voldoen. Tot nu toe hebben we gelukkig over hun "afkomst" in dit opzicht niet te klagen.

VDH