Van der Heem - Transformatoren fabricage

Onderstaand artikel is gepubliceerd in het VDH-tje Nr. 585 van 7 februari 1959. Het is een van de artikelen in de serie 'Uit de VDH-keuken', deze artikelen verschenen met enige regelmaat in het personeelsblaadje. Zij werden geschreven door de desbetreffende afdelings-chefs, in dit geval de heer J.T. de Keizer.

Bovengenoemde afdeling, kortweg trafofabricage genoemd, is een deel van vroegere afdeling wikkel. De naam zou er op kunnen wijzen dat er alleen transformatoren worden gemaakt. Dit is niet zo; het fabricageprogramma omvat niet alleen radio-, TV-trafo's en diverse trafo's voor de Telco, maar ook de fabricage van luidsprekers, Solexspoelen en Solexstatoren. We snijden ook diverse isolatiematerialen op maat voor andere afdelingen.

De afdeling is in vier groepen te verdelen:

radio- en TV-trafo's, met de groep isolatiesnijden;
luidsprekers
Solex ontsteking- en verlichtingspoel en Solex stator;
proeftrafo's voor ontwikkeling van nieuwe produkten voor de laboratoria, trafo's voor telecommunicatie, c-core trafo's en diverse trafo's voor meetapparaten en andere doeleinden.

De laatste groep wordt de Telco-groep genoemd. De groepen 1, 3 en 4 worden bij de fabricage bijgestaan door een controlegroep, die zowel de steekproefcontrole als de eindcontrole van het produkt voor zijn rekening neemt. Groep 2 heeft een eigen controle, omdat het hier om een geheel ander artikel gaat.

Bekijken wij deze groepen eens nader, dan is daar het eerst de groep radio- en TV-trafo's. Hier krijgen wij dus het eerste contact met het wikkelen en zien hier machines die met de hand bediend of machinaal de spoelkokers met draad bewikkelen. Dit gebeurt enkel-, twee- of meervoudig, d.w.z. dat er gelijktijdig twee of meer kokers worden bewikkeld. Na iedere wikkellaag wordt een laag isolatiemateriaal op de draad aangebracht. Dit is een nauwkeurig werk, want er mogen geen vouwen of plooien in het isolatiemateriaal komen. U treft hier ook een volautomatische wikkelmachine aan, die automatisch, zonder stilstand van de machine het isolatiemateriaal inschiet. In deze groep zijn wij in samenwerking met koks uit diverse VDH-keukens bezig het wikkelen en ook andere bewerkingen zoveel mogelijk te mechaniseren. Zo ziet u hier ook een automatische invlechtmachine voor het invlechten van het trafoblik om en om, die mettertijd het hand-invlechten geheel zal moeten vervangen. Ook voor het eenzijdig invlechten ie er een machine in bewerking om ook dit werk machinaal te kunnen doen. Deze groep, die geheel is ingesteld op massafabricage, leent zich in het bijzonder voor mechanisatie.

Bij deze groep behoren ook het isolatiesnijden en de spoelkokerfabricage. Voor het isolatiesnijden beschikken wij over een voetschaar, een rador-snijmachine voor het verwerken van platen isolatiemateriaal en een rollen-snijmachine, die de grote rollen versnijdt tot rollen van een kleinere breedte. Om nu deze rollen weer te versnijden tot stroken van een bepaalde lengte wordt een snijmachine met een 6-voudig afloopmechanisme gebruikt, die 6 rollen tegelijk snijdt.

De spoelkokerfabricage beschikt over een rilmachine en een spoelkokerpers met elektrische verwarming. Deze combinatie heeft jarenlang alle kokers gemaakt die op deze afdeling tot trafo's werden verwerkt. Tegenwoordig worden de kleine maten ingekocht en alleen de grote maten en eventuele kleine series van een bepaalde maat zelf gemaakt.

Om u enig inzicht te geven van enkele grondstoffen die verwerkt worden in deze groep, vermelden wij u dat per week worden verbruikt ca. 570.000 E en I blikjes en isolatiemateriaalstroken tot een totaallengte van 30 km. Het draadverbruik is ca. 800 kg, wat omgerekend een lengte van ongeveer 2.200 km is. Deze berekening is gemaakt van een produktieweek in oktober.

Gaan we nu naar de luidsprekerafdeling om hiermede de fabricage van radio- en tv-onderdelen af te sluiten, dan zien wij iets geheel anders. Had de eerste groep alleen individueel werk, hier treffen wij een lopende band aan en maar enkele wikkelmachines, die worden gebruikt voor het met de hand wikkelen van luidsprekerspoelen, wat een zeer nauwkeurig werk is. Omdat iedere verontreiniging in de luchtspleet van een luidspreker deze onbruikbaar maakt, zit deze groep in een afgesloten ruimte. Er wordt ook speciaal op gelet dat alle materialen schoon op de afdeling komen. Bij de fabricage van luidsprekers spelen passingen van de verschillende onderdelen een grote rol.

De derde groep, de Solex-groep, maakt de Solex spoel en de Solex stator. Het wikkelen van Solex ontstekingspoelen is weer anders dan het wikkelen van trafo's. De opbouw van de ontstekingspoel is trapeziumvormig en wijkt dus af van die van de trafo. Hiervoor zijn speciale machines nodig met een automatische wikkelbreedte verkorting na iedere laag. Opvallend is ook de veel grotere wikkelsnelheid van deze machines dan bij de trafo's.

Na het gereedkomen van de verlichting- en ontstekingspoel worden deze met nog andere onderdelen geplaatst in de statorflens en vormen in deze samenstelling de Solex stator, die in een andere afdeling verder wordt verwerkt.

De volgorde waarin alle groepen zijn behandeld geeft in grote lijnen ook aan hoe in de loop der jaren het fabricageprogramma van onze afdeling is uitgebreid. De laatste groep heeft dan ook in hoofdzaak haar bestaan aan de Telco te danken. Er worden verschillende produkten gemaakt, zoals nieuwe typen trafo's voor radio- en TV-produktie ten behoeve van de laboratoria en met olie gevulde c-core trafo's. Van het laatste artikel bestaat de produktie meestal uit kleine series of soms maar enkele stuks.

Ook maakt deze groep kleine trafo's, in bus met was of gietharsvulling. Verder vinden hier allerlei spoelen- en trafo-reparaties plaats voor afd. Huisvesting. Ten slotte worden ook hier de eindprodukten en halffabrikaten intensief gecontroleerd. Dat zij, die de machines instellen, het gereedschap onderhouden, en hulpgereedschap aanmaken in dit verband ook genoemd moeten worden, is duidelijk.

Impregneerderij.

Sprekend een keuken met lak en olie, ketels en ovens. Het impregneren, op welke wijze dan ook, dient om de levensduur van de produkten te verlengen. In de lak-impregneerderij worden trafo's van een compoundlaag voorzien. Voor gebruik in de tropen, speciale trafo's en Solex spoelen zijn lak-impregneerketels aanwezig waar onder vacuum lak wordt ingebracht. Sommige trafo's, afhankelijk van het gebruik, worden daarna nog gecompoundeerd of met was behandeld. In de olie-impregneerderij vinden wij de installatie om de c-core trafo's met olie te vullen. Om elke verontreiniging hierbij tegen te gaan wordt alles gedaan om te zorgen dat geen enkele verontreiniging tot de olie kan doordringen. Ook het zuiveren van de gebruikte olie gebeurt op een speciale manier. In de impregneerderij verzorgt men ook het mengen van de gietharsen voor de trafofabricage; een secuur werk, dat aan bepaalde veiligheidsvoorschriften moet voldoen. Alhoewel wij niet volledig zijn geweest – dat laat de beschikbare ruimte niet toe – hopen wij toch een indruk te hebben gegeven van het ongetwijfeld belangrijke werk dat in onze afdeling gebeurt.

De afdeling Transformatorenfabricage is inmiddels verhuisd naar de andere vleugel van het het hoofdgebouw, waar we een mooiere en grotere ruimte gekregen hebben. Ongetwijfeld is het hier prettiger werken, wat ook z'n invloed ten goede zal hebben, om voor zover mogelijk tot een nog betere kwaliteit te komen.

VDH