Van der Heem N.V. en aanverwante bedrijven - Den Haag, Utrecht en Sneek |
||
Uit de VDH-keuken: Gereedschapmakerij door A.F. Messnig |
. |
|
Onderstaand artikel is gepubliceerd in het VDH-tje Nr. 575 van 22 november 1958. Het is een van de artikelen in de serie 'Uit de VDH-keuken', deze artikelen verschenen met enige regelmaat in het personeelsblaadje. Zij werden geschreven door de desbetreffende afdelings-chefs, in dit geval de heer A.F.Messnig. | ||
De Gereedschapmakerij met zijn onderafdelingen Harderij,
Centrale Meetkamer en Bedrijfsschool werken samen aan een
specialistische taak. Deze omvat het vervaardigen en onderhouden van
alle speciale gereedschappen en meetmiddelen, die voor een
efficiënte produktie in het bedrijf nodig zijn. De hiervoor
benodigde vaklieden worden in de Bedrijfsschool opgeleid.
De ontwikkeling van de Gereedschapmakerij heeft, uit
de aard der zaak, met de snelle groei van Van der Heem gelijke tred
moeten houden. Van een afdeling met zeer beperkte hulpmiddelen
waarbij het 'eerbare handwerk' een grote rol speelde, bezitten wij
thans een uitgebreid machinepark, dat ons in staat stelt desgewenst
met een zeer grote nauwkeurigheid te werken. Het werken op enkele
duizendste millimeters vereist, dat de hiervoor benodigde speciale
machines in afzonderlijke ruimten zijn opgesteld, die continu op een
temperatuur van 20° C en op een
gecontroleerde vochtigheid worden gehouden. Om dit te bereiken
hebben wij een zeer dure installatie (airconditioning) nodig, die
dag en nacht doordraait. De organisatie van de Gereedschapmakerij is
aangepast aan de eisen, die het bedrijf stelt en ingedeeld is 3
hoofdafdelingen nl.:
a.
Het maken van gereedschappen voor nieuwe projecten. b.
De reparatie en revisie van gereedschappen voor de in het bedrijf
lopende projecten. c.
De vervaardiging van hulpmiddelen voor bedrijfsmechanisatie. Deze
splitsing is noodzakelijk en zelfs zo ver doorgevoerd, dat groep b
geheel zelfstandig met een eigen machinepark optreedt, zodat
enerzijds storingen in de produktie snel kunnen worden opgevangen en
anderzijds het geplande nieuwe werk voor groep a niet nadelig kan
worden beïnvloed. Het plannen van gereedschappen is allesbehalve
eenvoudig wanneer men bedenkt, dat er ongeveer 300
gereedschapsorders in circulatie zijn, waarvan elke order gemiddeld
25 nummers heeft. Dan komt men tot het niet geringe aantal van 7500
verschillende onderdelen, die elk afzonderlijk een eigen bewerking
vereisen en tegelijkertijd in omloop zijn. Het spreekt vanzelf, dat, wil de door het
Produktiebureau opgegeven plandatum voor een nieuw project worden
aangehouden, hiervoor een zeer nauwe samenwerking tussen planning,
werkvoorbereiding, materiaalvoorziening, machinale afdeling enz.
nodig is. Het in de Gereedschapmakerij opgestelde plansysteem
stelt ons in staat op elk gewenst ogenblik de voortgang van een
bepaalde order en/of onderdeel daarvan vast te stellen. Na het
gereedkomen en beproeven der gereedschappen worden deze bij de
Controle in geleverd. Deze instantie zorgt niet alleen dat de
produkten die hiermee vervaardigd moeten worden aan de eisen van de
tekening voldoen, maar tevens dat het gereedschap efficiënt kan
werken en aan de veiligheidseisen voldoet. Harderij. Het harden, dat in de middeleeuwen als een zeer
geheimzinnig vak werd beschouwd, zodat alleen met "ossebloed
bij maneschijn" gewerkt kon worden, is thans geheel van deze
waas van geheimzinnigheid ontdaan. In een moderne Harderij zoals die
thans bij ons is opgebouwd , werkt men uitsluitend met zeer
nauwkeurige meetinstrumenten volgens temperatuur en tijd. Dit neemt
niet weg, dat de warmtebehandeling als wetenschap nog jong is en vol
voetangels en klemmen zit. Er wordt in verband met een nauwkeurige
temperatuurcontrole voornamelijk van zoutbadovens gebruik gemaakt.
Het cyaanhoudende zout is zwaar vergif, zodat de Harderij behalve
voor de harder zelf, verboden terrein is. Voor deze afdeling gelden
dan ook bijzondere veiligheidsvoorschriften. Cyaanzouten hebben
bovendien de onaangename eigenschap staal snel aan te tasten, zodat
het onderhoud van de installatie bijzondere aandacht vraagt. De zaterdagse schoonmaak gaat dan ook zo ver dat
alle ovens gereinigd en opnieuw geschilderd worden, zodat elke
maandag met een praktisch nieuwe harderij wordt gestart. Het
hardingswerk van de Gereedschapmakerij heeft voor elk werkstuk een
individuele behandeling nodig wat betreft hardheid, taaiheid, vorm-
en maatveranderingen. Vooral voor het laatste is een jarenlange
ervaring en juist inzicht van de hardingsmeester nodig om hieraan te
kunnen voldoen. Wat voor het individuele werk van de
Gereedschapmakerij geldt, geldt ook voor de produktieseries, die
voor alle VDH-bedrijven in vrij grote aantallen volgens planning
moeten worden uitgevoerd. Centrale Meetkamer. In de Centrale Meetkamer wordt zeer nauwkeurig gemeten.
Hiertoe staat ons een uitgebreide collectie meetapparatuur ter
beschikking die aan zeer hoge eisen voldoet. Wij zijn hierdoor in
staat met een nauwkeurigheid van een tienduizendste deel van één
millimeter te meten. Wanneer wij bedenken, dat de gemiddelde dikte van een
hoofdhaar vijfhonderdste mm is, dan kan dus een vijfhonderdste
gedeelte hiervan nog worden gemeten. Bij deze metingen is het zeer belangrijk, dat
meetmiddel en werkstuk in één
omgeving zijn, die op een constante temperatuur van 20 C wordt
gehouden. (zie airconditioning Gereedschapmakerij) Geprofileerde
produkten of gereedschapsonderdelen, die mechanisch moeilijk te
exact te meten zijn, kunnen op de projector bijvoorbeeld met een
100-voudige vergroting op een scherm worden geprojecteerd en op deze
wijze volgens tekening visueel vergeleken en zo nodig gemeten
worden. Alle mechanische meetmiddelen, die in ons bedrijf in
grote getallen gebruikt worden, zijn natuurlijk aan slijtage
onderhevig en gezien de kleine slijttolerantie, die maar enkele
duizendste millimeters bedraagt, is een driemaandelijkse controle
ingesteld. Door middel van een kleurencode, die per kwartaal
wisselt, is voor iedereen zichtbaar gemaakt, dat de in omloop zijnde
meetmiddelen in goede conditie zijn en zo nodig gerepareerd of
vervangen zijn. Controle en reparatie wordt op een kaartsysteem
bijgehouden, zodat van ieder instrument de toestand en de
nauwkeurigheid bekend is. Hoe belangrijk deze periodieke controle
is, blijkt wel uit de investering, die op dit ogenblik een half
miljoen gulden bedraagt. De standaardmaat van de Meetkamer is de 'eindmaat'. Dit
zijn rechthoekige gehard stalen blokjes van verschillende dikte.
Door combinatie van verschillende eindmaten kan praktisch iedere
maat worden bepaald. De Meetkamer zorgt er dus voor dat de
maatnauwkeurigheid in het bedrijf behouden blijft. Ten slotte neemt
de Meetkamer nog een scheidsrechterlijke positie in bij
meningsverschillen in maatafwijkingen van produkten uit diverse
afdelingen en/of leveranciers. Bedrijfsschool (B.S.). Zoals in de aanhef reeds vermeld, worden onze
toekomstige vaklieden opgeleid in de B.S., die als een aparte
afdeling in de Gereedschapmakerij is ondergebracht. Om tot deze
opleiding toegelaten te worden, moeten de jongelui als regel in het
bezit zijn van het Lagere Technische Schooldiploma. Na voorafgaande
psychotechnische test en medische keuring, worden de
aspirant-leerlingen eerst opgenomen in een overgangscursus van drie
maanden. In deze cursus worden alle elementaire handelingen, nodig
voor de vervaardiging van produktief gereedschap, onder deskundige
leiding geleerd, waarbij in het bijzonder op maatvoering en
kwaliteit wordt gelet. Gedurende deze tijd wordt ook een volledige
meet- en tekencursus gegeven. De vrij korte vooropleiding, waarvoor
nog een examen wordt gedaan, kunnen wij min of meer als een
praktische tweede test beschouwen, die de leiding in staat stelt in
overleg met de desbetreffende leerling, respectievelijk ouders, de
vakrichting te bepalen. Dan pas is het tijdstip gekomen voor het opmaken van
een leerovereenkomst, die door de Stichting Bemetel
(Bedrijfsopleiding Metaal- en Elektrotechnische Industrie) in
samenwerking met Van der Heem N.V. is vastgelegd. De tijdsduur van
de verdere opleiding varieert van 2-3 jaar, naar gelang van het
gekozen vak. Dit kan zijn: machinebankwerken, gereedschapmaken,
stempelmaken, gereedschap draaien, gereedschap slijpen en
gereedschap frezen. Het daarop volgende vakexamen wordt afgenomen door de
Stichting Bemetel, zowel voor de theorie als ook voor de praktijk.
Dit door de Bemetel verstrekte vakdiploma is in Nederland algemeen
erkend en van grote waarde.
Gereedschapmakerij, met rechts op de galerij de Bedrijfsschool. |
||
VDH |